Osmanthus yunnanensis
Deze vrij onbekende maar buitengewoon sierlijke Osmanthus-soort is inheems in de bergachtige streken van China, waar hij van nature voorkomt op hoogtes tussen 1400 en 2800 meter. Je vindt hem vooral in de provincies Yunnan, Sichuan en Xizang (Tibet), waar hij groeit in bossen en aan bosranden, vaak in het gezelschap van rododendrons, magnolia’s en andere schaduwminnende soorten.
In zijn natuurlijke habitat ontwikkelt Osmanthus yunnanensis zich tot een middelgrote boom of grote heester met een elegante, vaak piramidevormige habitus. In gunstige omstandigheden kan hij uiteindelijk zo’n 6 tot 10 meter hoog worden, al blijft hij in de tuin meestal iets compacter. Hij draagt stevige, leerachtige bladeren die glanzend donkergroen zijn en jaarrond sierwaarde bieden. Dit maakt hem bijzonder geschikt als solitair of als achtergrondplant in een border.
Wat deze soort extra interessant maakt, is zijn bloei in de late winter tot het vroege voorjaar – een periode waarin er in de tuin doorgaans nog weinig te zien is. De bloemen zijn klein, wit en subtiel geurend, en verschijnen vaak in trossen in de bladoksels. Hoewel de bloei minder uitbundig is dan bij sommige andere Osmanthus-soorten, is het toch een waardevol kenmerk, zeker wanneer de rest van de tuin nog in rust is.
De boom is bladhoudend en daardoor het hele jaar door aantrekkelijk. Dit in combinatie met zijn winterhardheid (tot ongeveer -15 °C mits goed beschermd tegen gure oostenwind) maakt hem een uitstekende keuze voor beschutte tuinen met een mild microklimaat, zoals in stedelijke omgevingen of tegen een warme muur.
Synoniemen voor deze soort zijn onder andere: Osmanthus forrestii, Osmanthus bambusifolius, Osmanthus brevipetiolatus, Osmanthus liangshanensis, Osmanthus polyneurus en zelfs Pittosporum yunnanense Franch., wat wijst op de botanische verwarring die lange tijd over deze soort heeft bestaan. De naamsverwarring is deels te verklaren door de grote diversiteit binnen het geslacht Osmanthus én door het feit dat deze soort in het verleden in moeilijk toegankelijke berggebieden werd verzameld, vaak door beroemde plantverzamelaars zoals George Forrest – naar wie ook één van de synoniemen verwijst (forrestii).
In de tuin verdient deze plant een lichte tot halfschaduwrijke standplaats, bij voorkeur in een goed doorlatende, humusrijke bodem. Hij is redelijk droogtetolerant als hij eenmaal goed is aangeslagen, maar waardeert een mulchlaag in de zomer én winter. Omdat de boom langzaam groeit en een nette vorm behoudt, is snoei zelden nodig. Eventueel kun je hem wat in model houden direct na de bloei.
Osmanthus yunnanensis is nog niet breed verkrijgbaar in Nederland, maar wordt af en toe aangeboden bij gespecialiseerde kwekerijen of alpine- en woodland-collecties. Voor liefhebbers van bijzondere, botanisch interessante soorten is dit een absolute aanrader – een zeldzame evergreen met een tijdloze elegantie en een verhaal dat wortelt in de bergwouden van zuidwest-China.
Osmanthus × burkwoodii
Osmanthus × burkwoodii is een elegante, wintergroene struik die is ontstaan uit een kruising tussen twee botanisch interessante soorten: Osmanthus decorus, afkomstig uit het bergachtige noordoosten van Turkije, en Osmanthus delavayi, een soort uit de bossen van het zuidwesten van China. Deze hybride combineert het beste van beide ouders en is geliefd vanwege zijn dichte groei, geurige bloemen en uitstekende winterhardheid.
Wat deze plant zo aantrekkelijk maakt, is de sierlijke groeiwijze en het glanzend donkergroene blad dat het hele jaar door zijn kleur behoudt. De bladeren zijn ovaal tot langwerpig, leerachtig en voelen enigszins stekelig aan – ze lijken op die van hulst, maar dan kleiner en subtieler gevormd. Dit geeft de plant een verzorgde uitstraling, zelfs in de wintermaanden wanneer veel andere struiken kaal zijn.
De bloei van Osmanthus × burkwoodii vindt plaats in het voorjaar, meestal in april en mei. In deze periode verschijnen er talrijke kleine, roomwitte bloemen die verborgen zitten tussen het blad, maar een heerlijke zoete geur verspreiden. De geur doet denken aan die van sinaasappelbloesem of jasmijn, en kan op warme dagen de hele tuin vullen – een onverwacht genot van een struik die in eerste instantie vrij ingetogen oogt.
Uiteindelijk kan deze plant uitgroeien tot een hoogte van ongeveer 2,5 meter, met een vergelijkbare breedte, hoewel hij zich doorgaans compact en langzaam ontwikkelt. Dit maakt hem geschikt voor zowel kleine als grote tuinen, waar hij dienst kan doen als solitair, maar ook uitstekend functioneert in een haagstructuur. Dankzij zijn dichte vertakking is hij goed te snoeien en vormt hij snel een gesloten haag die zowel zicht als wind tegenhoudt, en dat zonder zijn elegantie te verliezen.
Een groot voordeel van Osmanthus × burkwoodii is zijn uitstekende winterhardheid. Hij is goed bestand tegen temperaturen tot -18°C en hoeft in Nederlandse tuinen zelden extra bescherming. De plant stelt weinig eisen aan de standplaats, zolang de bodem goed doorlatend is. Hij doet het goed in zon tot halfschaduw, al zal de bloei overvloediger zijn op een zonnige plek.
Voor een optimale groei is het raadzaam hem jaarlijks licht te snoeien na de bloei, vooral als hij als haag wordt gebruikt. Zo blijft hij compact en behoudt hij een strakke vorm. De plant is weinig gevoelig voor ziekten en plagen, en heeft een lage onderhoudsbehoefte, wat hem zeer aantrekkelijk maakt voor tuiniers die op zoek zijn naar een betrouwbare, decoratieve groenblijver.
Kortom, Osmanthus × burkwoodii is een veelzijdige struik met een rijke achtergrond, die opvalt door zijn geurige bloemen, zijn robuuste karakter en zijn jaarronde sierwaarde. Of je hem nu solitair plant in een border, gebruikt als geurhaag langs een terras, of combineert met andere schaduwplanten zoals camellia’s of hortensia’s: deze hybride is een waardevolle aanvulling op elke tuin.
Verzorging:
Volle zon, halfschaduw verder geen speciale eisen.
Stekken:
Halfverhoute stekken met hiel met 2 of 4 blaadjes en knip deze eventueel doormidden. Het is in alle gevallen wel essentieel om een wond te maken met je een scherp mes of een scalpel en deze te behandelen met een groei hormoon. Verhoute stekken kan je behandelen met 8000 pm IBA onder mist. Een hobbyist die geen mist unit heeft, kan dit makkelijk nabootsen door een plastic zak over de pot te trekken en deze vast te maken met een elastiek of iets dergelijks.
Zaaien:
Volgens het internet zijn zaden één jaar stratificatie nodig om te ontkiemen en duurt het twee jaar voordat de zaailing de kop boven de aarde steekt. Dit omdat de zaden een dubbele kiemrust hebben.
Winterhard:
Al onze Osmanthus soorten zijn winterhard en worden niet beschermd.
Verkrijgbaarheid:
Oa. verkrijgbaar bij de volgende kwekerijen:
H.Kolster
Esveld
Rein en Mark Bulk
Update 2025:
Ik heb de overige osmanthus soorten uit de tuin gehaalt, omdat ik ze niet bijzonder genoeg vindt. Alleen Osmanthus yunnanensis en Osmanthus x Burkwooddii blijven staan.